سولفات مس یک ترکیب شیمیایی با فرمول CuSO4، یک ماده همهکاره است که کاربردهای مختلفی در کشاورزی، هم بهعنوان کود و هم بهعنوان قارچکش و… در باغات و مزارع دارد. این ماده یک ابزار کشاورزی مدرن و قدرتمند است که اثرات مفید زیادی بر محصولات کشاورزی دارد. نوع آبدار سولفات مس که با نام زاج کبود یا کات کبود نیز شناخته میشود، یک ترکیب شیمیایی معدنی است که عموماً فرمول شیمیایی آن CuSO4.5H2O میباشد. این نوع سولفات مس که به راحتی در آب حل میشود، رنگ آبی مشخصی دارد و معمولاً به شکل سنگ جامد کریستالی شکل موجود است. امروزه مصرف جهانی سولفات مس حدود 200000 تن در سال است که سه چهارم آن در بخش کشاورزی مصرف میشود. بنابراین در حال حاضر، بخش کشاورزی بزرگترین مصرفکننده سولفات مس در دنیاست. بدین منظور قصد داریم تا در این مقاله، اهمیت سولفات مس در کشاورزی را بهطور جامع و مفصل بررسی کنیم.
مزایا و خواص سولفات مس برای گیاهان
سولفات مس (Copper Sulfate) یکی از مواد شیمیایی مهم در کشاورزی است که مزایا و خواص متعددی برای گیاهان دارد. این ترکیب بهصورت پودری با طیف رنگی سفید تا آبی، یا کریستالهای آبی زیبایی که به نام کات کبود و زاج کبود میشناسیم، در دسترس است و بهعنوان یک مکمل غذایی و محافظ گیاهی استفاده میشود. برخی از مزایا و خواص سولفات مس در کشاورزی، عبارتند از:
- منبع مس برای گیاهان: مس یکی از عناصر ریزمغذی ضروری برای رشد گیاهان است. سولفات مس بهعنوان منبع قابل حل مس در خاک عمل میکند و به گیاهان کمک میکند تا این عنصر را جذب کنند. مس برای فرایندهای آنزیمی و تولید کلروفیل ضروری است.
- کنترل بیماریهای قارچی: سولفات مس بهعنوان یک قارچکش موثر برای کنترل بیماریهای قارچی گیاهان استفاده میشود. این ماده میتواند برای پیشگیری و درمان بیماریهایی، مانند زنگزدگی زرد، بلایت سیبزمینی و سفیدک پودری استفاده شود.
- افزایش تولید محصول: با تامین مس مورد نیاز گیاهان، سولفات مس میتواند به بهبود کیفیت و کمیت محصول کمک کند. این امر بهدلیل نقش مس در فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه، مانند تنفس و فتوسنتز اتفاق میافتد.
- اصلاح کمبود مس در خاک: سولفات مس در کشاورزی برای رفع کمبود مس در خاک استفاده میشود. در خاکهایی که دارای کمبود مس هستند، استفاده از سولفات مس میتواند به بهبود شرایط خاک و در نتیجه بهبود رشد گیاهان کمک کند.
- تقویت سیستم ایمنی گیاه: مس نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی گیاهان دارد و به گیاهان کمک میکند تا در مقابل عوامل بیماریزا مقاومت کنند.
- افزایش بهرهوری کودهای دیگر: مس سولفات در کشاورزی میتواند کارایی کودهای دیگر را افزایش دهد و به بهبود کلی تغذیه گیاه کمک کند.
بهطور کلی، استفاده از سولفات مس در کشاورزی باید با دقت و طبق دستورات توصیهشده انجام شود، زیرا مصرف بیشازحد آن میتواند منجربه مسمومیت گیاه و آسیب به محیط زیست شود.
کاربردهای سولفات مس در صنعت کشاورزی
بیایید بررسی کاربردهای سولفات مس در کشاورزی را با بیان یک داستان تاریخی آغاز کنیم. همانطور که گفتیم، ترکیبات مس گستردهترین کاربرد خود را در کشاورزی دارند؛ جایی که اولین استفاده ثبت شده از سولفات مس در کشاورزی در سال 1761 بود. در این زمان کشف شد که دانههای خیس خورده در محلول رقیق سولفات مس، از قارچزدگی در امان میمانند. بدینترتیب اولین نقش سولفات مس در کشاورزی بهعنوان قارچکش ثبت گردید.
سپس در سال 1807، خیساندن دانههای غلات در محلول سولفات مس برای مدتی محدود و سپس خشک کردن آنها با آهک آبدار (هیدراته)، به روشی استاندارد در کشاورزی برای کنترل لکههای متعفن گندم (نوعی قارچ که گندم را هدف قرار میدهد) تبدیل شد.
این لکهها در آن زمان در هر جایی که گندم کشت میشد، وجود داشت. قبل از این، آرد آسیاب شده از گندم قارچزده باید به حیوانات داده میشد و یا به نانسازان زنجبیلی که راهی برای پوشاندن طعم و رنگ بد این نوع گندم با زنجبیل و دمنوش پیدا کرده بودند، به قیمتی ارزان فروخته میشد. اما فقط طی چند دهه، عملآوری دانههای غلات با سولفات مس به قدری عمومی و مؤثر شده بود که اگر در یک مزرعه گندم فقط چند خوشهی سیاه پیدا میشد، کشاورز آن مزرعه بهعنوان فردی بیتوجه و تنبل تلقی میشد! یعنی ترکیبات سولفات مس آنقدر این بیماری را خوب کنترل کردند که امروزه این بیماریِ ناشی از بذر، دیگر مشکلی در کشاورزی محسوب نمیشود.
-
سولفات مس صنعتی150.000 تومان–5.000.000 تومان
-
سولفات مس شکری165.000 تومان–1.100.000 تومان
-
سولفات مس کریستالی150.000 تومان–5.000.000 تومان
-
سولفات مس پودری180.000 تومان–1.200.000 تومان
بیشتر بخوانید: اهمیت سولفات مس در حیوانات
اما بزرگترین پیشرفت برای استفاده از سولفات مس در کشاورزی، بدون شک در دهه 1880 اتفاق افتاد؛ زمانی که یک دانشمند فرانسوی به نام میلارد، در حالی که بهدنبال درمانی برای بیماری سفیدک کرکی انگورها در ناحیه بوردوی فرانسه بود، بهطور تصادفی متوجه شد که سولفات مس و آهک، درمانی موثر برای این نوع کپک مخوف انگورها هستند. این مخلوط که امروزه آن را بهعنوان بردومیکس (یا بردوفیکس) میشناسیم، هنوز هم که هنوز است بهعنوان اصلیترین قارچکش در صنعت کشاورزی برای انواع بیماریهای قارچی استفاده میشود.
اما ظرف یک یا دو سال پس از کشف مخلوط بوردو، مخلوط بورگوندی، که آن نیز نام خود را از ناحیهای در فرانسه گرفته است، در صحنه ظاهر شد. مخلوط بورگوندی از سولفات مس و کربنات سدیم (کریستالهای سودا) تهیه میشود و مشابه مخلوط بوردو است. آزمایشها با مخلوطهای بوردو و بورگوندی علیه بیماریهای قارچی مختلف گیاهان به زودی نشان داد که بسیاری از بیماریهای گیاهی را میتوان با استفاده از مقادیر کم مس در زمان مناسب و به روش صحیح پیشگیری کرد. از آن زمان به بعد، قارچکشهای مس ضروری بودهاند و سالانه هزاران تن در سراسر جهان برای جلوگیری از بیماریهای گیاهی استفاده میشود.
اما به جز اثر قارچکشی، امروزه بهعنوان یک تعمیم کلی ثابت شده که اگر خاک یک منطقه حاوی مقدار مس کمتر از دو قسمت در میلیون باشد، یعنی دچار کمبود مس است. با اینحال، جایی که خاک حاوی کمتر از پنج قسمت در میلیون مس باشد، ممکن است علائم کمبود مس در حیواناتی که از گیاهان آن خاک تغذیه میکنند، دیده شود.
استفاده روزافزون از کودهای شیمیایی که حاوی مس کم یا بدون مس هستند، خاکها را از مس تهی کرده و کمبود این عنصر را در گیاهان و از طریق آنها در حیوانات ایجاد میکند. بدینترتیب ترکیبات مس در حال حاضر به خاکهای دچار کمبود مس یا بهطور مستقیم، یا در ترکیب با کودهای تجاری اضافه میشوند. این امر به ویژه در مواردی که کودها سرشار از نیتروژن و فسفر هستند، بیشتر مورد نیاز است.
حیواناتی که در مراتع دارای کمبود مس چرا میکنند، یا مقدار ناکافی مس را از طریق جیره معمولی خود به دست میآورند، از مکملهای معدنی حاوی مس بهرهمند میشوند. تمامی این مکملها عموماً با سولفات مس ساخته میشوند.
بنابراین 2 استفادهی اصلی سولفات مس در کشاورزی، اول بهعنوان قارچکش و دوم بهعنوان کود و مکمل غذایی برای گیاهان و حیوانات است. اما در دنیای مدرن و با کشف سایر خواص شگفتانگیز این ماده، کاربردهای سولفات مس در کشاورزی از این نیز فراتر رفته است:
- کنترل بیماریهای باکتریایی: سولفات مس در کشاورزی برای پیشگیری و کنترل بیماریهای باکتریایی در گوجهفرنگی، کاهو، سیبزمینی و گیلاس استفاده میشود. سولفات مس با از بین بردن باکتریهایی که از بافت گیاهی تغذیه میکنند، گیاهان را از شر این باکتریها در امان نگه میدارد.
- ضد میکروب: اگرچه سولفات مس معمولاً بهعنوان قارچکش استفاده میشود، اما برخی از کشاورزان از آن بهعنوان یک ضد میکروب برای محصولات کشاورزی استفاده میکنند. این ماده یک جایگزین عالی برای مواد شیمیایی و آنتی بیوتیکهای خطرناک است، زیرا ارزان است و نیازی به رسیدگی خاصی ندارد.
- آفتکش: سولفات مس بهعنوان یک آفتکش استفاده میشود تا آفات مختلف گیاهی را کنترل کند. این ماده میتواند بهصورت محلولپاشی یا به همراه سایر ترکیبات آفتکش استفاده شود.
- علفکش: در برخی موارد، سولفات مس بهعنوان علفکش برای کنترل و از بین بردن علفهای هرز خاصی که ممکن است به محصولات کشاورزی آسیب برسانند، استفاده میشود.
- عامل اچ (Etching Agent): در صنعت کشاورزی، سولفات مس میتواند بهعنوان یک عامل اچ برای آمادهسازی بذرها و بهبود جوانهزنی و رشد آنها مورد استفاده قرار گیرد.
- نگهدارنده چوب: سولفات مس بهعنوان یک ماده نگهدارنده چوب استفاده میشود تا از پوسیدگی و حمله حشرات به چوب جلوگیری کند. این کاربرد در محیطهای مرطوب و مناطق کشاورزی بسیار مفید است.
- جلوگیری از رشد جلبک: سولفات مس بهطور گستردهای برای کنترل و جلوگیری از رشد جلبکها در مخازن آب، استخرها و سیستمهای آبیاری استفاده میشود. این ماده میتواند به بهبود کیفیت آب و جلوگیری از انسداد سیستمهای آبیاری کمک کند.
نحوه استفاده از سولفات مس در کشاورزی
استفاده از سولفات مس در کشاورزی نیازمند دقت و رعایت نسبتهای دقیق در تهیه مخلوطهای مورد نظر است، تا به بهترین نتیجه دست یابید و از آسیبهای احتمالی به گیاهان و محیط زیست جلوگیری کنید. برای تهیه محلول سولفات مس، ابتدا مقدار مورد نیاز سولفات مس را محاسبه کنید. معمولاً نسبتهای استفاده به نوع کاربرد و نوع محصول بستگی دارد. اگر میخواهید از سولفات مس در کشاورزی بهعنوان کود استفاده کنید، مقاله استفاده از سولفات مس بهعنوان کود را بخوانید و اگر بهدنبال تهیه یک قارچکش موثر هستید، به مقاله نحوه استفاده از قارچکش بردوفیکس مراجعه کنید.
-
سولفات مس کریستالی150.000 تومان–5.000.000 تومان
-
سولفات مس صنعتی150.000 تومان–5.000.000 تومان
-
سولفات مس شکری165.000 تومان–1.100.000 تومان
-
سولفات مس پودری180.000 تومان–1.200.000 تومان
بهطور کلی برای حل کردن سولفات مس، بهتر است از آب گرم استفاده کنید تا سرعت حل شدن افزایش یابد. همچنین، رعایت نکات زیر در هنگام استفاده از سولفات مس در کشاورزی ضروری است:
- دوز مناسب: همواره به دوز توصیهشده توسط تولیدکننده سولفات مس توجه کنید. استفاده بیشازحد میتواند به گیاهان و محیط زیست آسیب برساند؛ مثلا اگر گفته شده برای محصولی از نسبت 5 در هزار سولفات مس استفاده کنید، یعنی باید 5 گرم سولفات مس را در حدود 1000 گرم آب (تقریبا معادل یک لیتر) حل کنید.
- استفاده محافظتشده: هنگام استفاده از سولفات مس، از تجهیزات محافظت شخصی، مانند دستکش و ماسک استفاده کنید تا از تماس مستقیم با پوست و استنشاق جلوگیری شود.
- زمانبندی: برای به دست آوردن بهترین نتایج، محلولپاشی را در زمانهای مناسب و در مراحل حساس رشد گیاه انجام دهید.
با رعایت این نکات و دستورات، میتوانید بهطور موثری از سولفات مس در کشاورزی استفاده کنید و به بهبود سلامت و عملکرد گیاهان خود کمک کنید.
انواع روشهای استفاده از سولفات مس در صنعت کشاورزی
سولفات مس در کشاورزی بهعنوان یک ماده چند منظوره استفاده میشود و بسته به هدف مورد نظر، روشهای مختلفی برای کاربرد آن وجود دارد. در زیر به توضیح کامل انواع روشهای استفاده از سولفات مس در کشاورزی پرداخته شده است:
- محلولپاشی (Foliar Spray): محلولپاشی یکی از متداولترین روشهای استفاده از سولفات مس است که به کنترل بیماریهای قارچی، تامین مس مورد نیاز گیاهان و دفع برخی آفات کمک میکند. برای این کار باید محلول تهیه شده را با استفاده از یک اسپری یا سمپاش بهطور یکنواخت روی برگها، ساقهها و میوههای گیاهان بپاشید. محلولپاشی را در صبح زود یا اواخر عصر انجام دهید تا از تبخیر سریع آن جلوگیری شود.
- آبیاری با آب (Soil Drench): این روش به کاربرد محلول سولفات مس در آب برای آبیاری گیاهان اشاره دارد و به ویژه برای اصلاح کمبود مس در خاک موثر است. برای این کار باید محلول تهیه شده را بهطور مستقیم در پای گیاهان و روی خاک بریزید و بسته به نیاز گیاه و شرایط خاک، این کار را بهطور منظم تکرار کنید.
- ریشهشویی (Root Drench): ریشهشویی روشی است که در آن محلول سولفات مس بهطور مستقیم به ریشه گیاهان اعمال میشود. این روش به جذب بهتر مس و بهبود سلامت ریشهها و کنترل بیماری قارچی کمک میکند. بهتر است این کار را در فصول رشد و زمانی که ریشهها فعالتر هستند، انجام دهید.
- استفاده در سیستمهای آبیاری (Irrigation Systems): سولفات مس میتواند به سیستمهای آبیاری تزریق شود تا بهطور مستقیم به خاک و ریشه گیاهان برسد. در این روش باید سیستم آبیاری را برای اطمینان از توزیع یکنواخت محلول سولفات مس مانیتور کنید.
- تیمار بذر (Seed Treatment): سولفات مس میتواند بهعنوان یک عامل تیمار بذر استفاده شود تا از بیماریهای قارچی جلوگیری کند و جوانهزنی را بهبود بخشد. در این روش بذرها را در محلول رقیق سولفات مس خیس کنید و سپس آنها را خشک نمایید.
- کنترل جلبکها (Algae Control): سولفات مس بهطور گستردهای برای کنترل و جلوگیری از رشد جلبکها در مخازن آب، استخرها و سیستمهای آبیاری استفاده میشود. برای این کار معمولاً محلول نسبتاً غلیظی از سولفات مس را به مخازن آب یا استخرها اضافه میکنند.
بیشتر بخوانید: کاربرد سولفات مس در صنایع مختلف
خدمات و محصولات شیمیایی صنعتی آپادانا پارسه زنجان
شرکت آپادانا پارسه زنجان شیمی، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان سولفات مس صنعتی در ایران، با استفاده از روشهای نوین و بدون اسید نیتریک است که محصولات خود را در قالب سولفات مس شکری، سولفات مس پودری و سولفات مس کریستالی (که با نام کات کبود یا زاج کبود میشناسیم)، با بالاترین درصد خلوص و بدون هیچگونه ناخالصی به بازار عرضه میکند. شما میتوانید برای خرید سولفات مس به سادگی از وبسایت ما، وارد صفحه محصولات شده و نوع و مقدار محصول مورد نظر خود را سفارش دهید. سفارش شما در اسرع وقت به هر نقطهای از ایران پهناور ارسال خواهد شد. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر درباره قیمت سولفات مس، میتوانید از طریق راههای ارتباطی موجود در پایین صفحه با کارشناسان ما تماس حاصل کنید و با توجه به نیاز خود، بهصورت رایگان مشاوره تخصصی دریافت نمایید.
استفاده از سولفات مس در کشاورزی سابقهای چند صد ساله دارد و به غیر از آن، این ماده در بسیاری از صنایع دیگر نیز مورد استفاده قرار میگیرد. در نتیجه سولفات مس کاربردهای زیادی دارد و امروزه در همه جای دنیا به راحتی و بهصورت آنلاین در دسترس است. با اینحال، هنگام تهیه و استفاده از این محصول باید احتیاط کنید، زیرا در صورت عدم استفاده صحیح میتواند برای بدن شما مضر باشد.
آیا قرار گرفتن در معرض سولفات مس منجربه مسمومیت میشود؟
بله! و علائم آن عبارتند از:
+ احساس سوزش در قفسه سینه یا شکم؛
+ طعم فلزی در دهان؛
+ سردرد؛
+ تعرق مفرط؛
با اینحال مسمومیت با سولفات مس عموماً شدید نیست، مگر اینکه شدت مواجهه با آن بسیار زیاد و برای طولانی مدت باشد.
اصلیترین کاربردهای سولفات مس در کشاورزی چیستند؟
با توجه به موارد ذکر شده میتوان گفت که سولفات مس بیشتر از همه، در موارد زیر کاربرد دارد:
+ تهیه محلولهای ضد قارچ و کنترل بیماریهای قارچی؛
+ تولید حشرهکشهای مورد استفاده در صنایع کشاورزی و باغبانی؛
+ رفع کمبود مس، بهویژه در خاکهای آهکی؛