بیلارزیا چیست؟ و روش‌های پیشگیری از شیوع آن کدام است؟

بیماری بیلارزیا (bilharzia) که به نام شیستوزومیازیس (schistosomiasis) یا تب حلزون نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین بیماری‌های انگلی در جهان است که به‌ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری گسترش یافته است. این بیماری توسط انگل‌های کرم پهن از جنس شیستوزوما ایجاد می‌شود و به‌طور عمده از طریق تماس با آب‌های آلوده به لاروهای این انگل انتقال می‌یابد.

بیلارزیا تهدید جدی برای بهداشت عمومی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه محسوب می‌شود و سالانه میلیون‌ها نفر را به خود مبتلا می‌سازد. این بیماری می‌تواند باعث بروز مشکلات شدید و طولانی‌مدت در سیستم‌های مختلف بدن، به‌ویژه دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی شود. مبارزه با بیلارزیا نیازمند اقدامات گسترده در زمینه‌های بهداشتی، آموزشی و محیط‌زیستی است تا بتوان انتقال این بیماری را کاهش داد و سلامت جوامع آسیب‌دیده را بهبود بخشید. اکنون در این مقاله قصد داریم اطلاعات کاملی از بیماری بیلارزیا، علائم، روش‌های پیشگیری و درمان آن را به شما ارائه کنیم.

بیلارزیا چیست؟

بیلارزیا یک عفونت ناشی از ترماتود (فلوک یا کرم سوراخ دار) است. این شیستوزوم‌ها (که به آن‌ها فلوک‌های خونی نیز گفته می‌شود،و کرمک‌های ریزی هستند که به‌عنوان انگل در خون انسان و پرندگان و پستانداران زندگی می‌کنند)، کرم‌های مسطح انگلی از خانواده شیستوزوما هستند. انگل‌ها موجوداتی هستند که درون یا روی ارگانیسم دیگری (میزبان) زندگی می‌کنند و غذای خود را از میزبان می‌گیرند. این موضوع روی سلامت میزبان تاثیر منفی می‌گذارد. در مورد بیلارزیا، فلوک‌های حامل این بیماری در حلزون‌ها یافت می‌شوند و از طریق حلزون‌ها به آب وارد می‌گردند.

اگر پوست شما با آب آلوده به این کرمک‌ها تماس پیدا کند، انگل‌ها می‌توانند به درون بدن شما حرکت کنند و سال‌ها در آنجا زندگی نمایند. آن نوع انگلی که انسان را آلوده می‌کند، نوعی است که سر چنگال مانندی دارد که این چنگال‌ها به آن انگل اجازه می‌دهند تا به پوست شما نفوذ کند. در کل سه نوع اصلی از شیستوزوم داریم که مسئول دو شکل اصلی از بیماری بیلارزیا هستند: بیلارزیای ادراری-تناسلی و بیلارزیای روده. این بیماری به نام شیستوزومیازیس یا تب حلزون نیز شناخته می‌شود.

علائم بیماری بیلارزیا

تأثیر عفونت بیلارزیا روی بدن، به نوع کرم و مرحله عفونت بستگی دارد. علائم این بیماری، زمانی رخ می‌دهند که بدن انسان به تخم‌های کرم واکنش نشان دهد.

علائم مرحله حاد

علائم ممکن است بین 14 تا 84 روز پس از وارد شدن انگل به درون بدن ظاهر شوند. تقریباً 3 تا 8 هفته پس از عفونت، فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• راش (کهیر و بثور پوستی)؛
• تب؛
• سردرد؛
• بدن درد یا میالژی (درد ماهیچه)؛
• مشکلات تنفسی.

بیشتر بخوانید: استفاده از سولفات مس در پزشکی سنتی

علائم مرحله مزمن

بسیاری از افراد در مراحل اولیه بیماری بیلارزیا یا تب حلزون علائمی از خود نشان نمی‌دهند، اما ممکن است با پیشرفت بیماری، علائمی در آن‌ها بروز کنند. این علائم به نوع انگل بستگی دارند. اگر انگل‌ها روی کبد یا روده تأثیر بگذارند، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• اسهال و یبوست؛
• خون در مدفوع؛
• زخم‌های روده؛
• فیبروز کبدی؛
• فشار خون پورتال یا فشار خون بالا، اطراف دستگاه گوارش.

اگر انگل‌ها بر سیستم ادراری تأثیر بگذارند، ممکن است موارد زیر نیز وجود داشته باشد:

• وجود خون در ادرار؛
• دردناک شدن ادرار؛
• خطر بالاتر ابتلا به سرطان مثانه.

با گذشت زمان، بیلارزیا می‌تواند باعث کم‌خونی نیز شود. در موارد نادر، انگل ممکن است بر سیستم عصبی مرکزی هم تأثیر بگذارد. به گفته سازمان بهداشت جهانی، کودکانی که در معرض این انگل قرار می‌گیرند، ممکن است رشد کمتری داشته باشند و توانایی یادگیری آن‌ها کاهش یابد.

راه‌های تشخیص بیماری بیلارزیا

اگر فردی علائمی شبیه به چیزی که در بالا گفتیم را دارد یا فکر می‌کند ممکن است با آب آلوده تماس داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک ممکن است او را به یک متخصص بیماری‌های عفونی یا طب گرمسیری ارجاع دهد. برای تشخیص این بیماری، پزشک سوالات زیر را از بیمار می‌پرسد:

• جایی که اخیراً سفر کرده است؛
• چه مدت آنجا بوده است؛
• آیا در یکی دو ماه گذشته در تماس با آب آلوده بوده یا نه؛
• چه نوع علائمی دارد و این علائم برای اولین بار کِی ظاهر شدند؛
• آیا جوش‌های خارش‌دار یا خون در ادرار او دارد یا نه.

نمونه مدفوع یا ادرار نشان می‌دهد که آیا تخم انگل در بدن فرد وجود دارد یا خیر. پزشک ممکن است آزمایش خون را نیز درخواست کند. این کرم حدود 40 روز طول می‌کشد تا بالغ شود. بنابراین نمونه خون ممکن است حداقل 6 تا 8 هفته پس از قرار گرفتن در معرض انگل، نتایج قابل اعتمادی نداشته باشد. اما اگر علایم روده‌ای وجود داشته باشد، در صورتی که حتی اگر آزمایش ادرار و خون منفی باشند، فرد احتمالاً نیاز به بیوپسی از رکتوم و همچنین، نمونه‌برداری از مثانه خواهد داشت.

راه‌های درمان بیماری بیلارزیا

بیلارزیا یا شیستوزومیازیس با داروی تجویزی پرازیکوانتل درمان می‌شود. این دارو که به شکل قرص عرضه می‌شود، متعلق به دسته‌ای از داروها به نام انتهلمینتیک است. این نوع داروها کرم‌ها را از بین می‌برند. پرازیکوانتل را باید با آب و غذا مصرف کنید و معمولاً به مدت یک روز، یا به‌صورت یک دوز کامل و یا سه دوز کوچک‌تر در یک روز مصرف می‌شود. البته قبل از مصرف هر دارویی، باید به پزشک خود بگویید که چه داروها و مکمل‌های دیگری مصرف می‌کنید و چه نوع آلرژی‌هایی دارید. همچنین باید از پزشک خود بپرسید که آیا می‌توانید حین مصرف پرازیکوانتل، گریپ فروت یا آب گریپ فروت بخورید یا نه.

همچنین در صورت ابتلا به بیماری بیلارزیا، ممکن است عوارض جانبی ناشی از عفونت و کرم‌ها، یا مصرف دارو و یا هر دو را داشته باشید. این عوارض جانبی، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سردرد؛
• تب؛
• درد معده یا حالت تهوع؛
• سرگیجه؛
• خارش.

پزشک ممکن است با توجه به نوع عوارض جانبی که تجربه می‌کنید، داروهای دیگری را هم برای شما تجویز کند.

روش‌های پیشگیری از بیلارزیا

CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، که آژانس ملی بهداشت عمومی ایالات متحده است) به مردم توصیه می‌کند که از تماس با آب شیرین در مناطقی که احتمال آلودگی با انگل وجود دارد، اجتناب کنند. بنابراین مردم باید مراقب موارد زیر باشند:

• فقط در آب دریا یا استخر کلردار شنا کنید؛
• مراقب آب آشامیدنی و آبی که برای شستشوی میوه استفاده می‌کنید، باشید؛
• در آب‌های مشکوک به وجود حلزون حمام نکنید؛

تصفیه آب با یُد، انگل بیلارزیا را از بین نمی‌برد. بنابراین اگر لازم است در سفر یک آب مشکوک بنوشید، آن را حداقل 1 دقیقه بجوشانید. هر گونه تماس با آب آلوده، هر چند اندک باشد، می‌تواند منجر به عفونت شود. به‌همین دلیل افراد باید آب استحمام خود را هم بجوشانند و سپس خنک کنند. قبل از مصرف آن برای شستشو، می‌توانید آب را به مدت 1 تا 2 روز با خیال راحت ذخیره کنید. راه‌هایی که شانس ابتلای افراد در مناطق پرخطر برای بیماری بیلارزیا را کاهش می‌دهند، عبارتند از:

• کاهش سطح عفونت: ارائه درمان دارویی به مردم می‌تواند به دستیابی به این امر کمک کند.
• کنترل حلزون: شامل استفاده از مواد شیمیایی مورد اعتماد و طراحی مجدد یا پاکسازی طرح‌های آبیاری برای سخت‌تر کردن تکثیر حلزون‌ها می‌شود. یکی دیگر از گزینه‌های طبیعی، استفاده از شکارچیانی مانند خرچنگ برای کنترل حلزون هاست.

سولفات مس (Copper sulfate) یکی از ترکیبات شیمیایی است که در کنترل و پیشگیری از بیماری بیلارزیا (شیستوزومیازیس) مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیلارزیا توسط انگل‌های کرم پهن از جنس شیستوزوما ایجاد می‌شود و این انگل‌ها دوره‌ای از زندگی خود را درون حلزون‌های آبزی می‌گذرانند که در آب‌های شیرین زندگی می‌کنند. سولفات مس به‌عنوان یک ماده حلزون‌کش (Molluscicide) عمل می‌کند. با اضافه کردن این ماده به آب‌های آلوده، حلزون‌های میزبان که انگل‌ها در آن‌ها تکثیر می‌شوند، از بین می‌روند. این اقدام می‌تواند چرخه زندگی انگل را مختل کرده و در نتیجه از گسترش بیماری جلوگیری کند. با این‌حال، استفاده از سولفات مس باید با دقت و در چارچوب‌های محیط‌زیستی و بهداشتی مناسب انجام شود، زیرا استفاده بیش‌ازحد آن می‌تواند به اکوسیستم‌های آبی آسیب برساند و به دیگر جانداران موجود در آب نیز صدمه بزند. به‌همین دلیل، کنترل میزان مصرف و پایش اثرات زیست‌محیطی آن ضروری است.

خدمات و محصولات شیمیایی صنعتی آپادانا پارسه زنجان

شرکت آپادانا پارسه زنجان، یکی از پیشروان در زمینه تولید و تأمین خدمات و محصولات شیمیایی صنعتی در ایران است. این شرکت با تمرکز بر کیفیت و استانداردهای جهانی، محصولاتی نظیر سولفات مس صنعتی را به بازار عرضه می‌کند. خرید سولفات مس از آپادانا پارسه زنجان برای صنایع مختلف، از جمله کشاورزی، آبزی‌پروری و کنترل آفات، انتخابی مطمئن است. سولفات مس به‌عنوان یک ماده مهم در این صنایع، کاربردهای فراوانی دارد و این شرکت با ارائه قیمت‌های رقابتی و محصولات باکیفیت، توانسته رضایت مشتریان خود را جلب کند.

از جمله کاربردهای سولفات مس، استفاده آن در کنترل بیماری بیلارزیا است. این ماده به‌عنوان یک حلزون‌کش موثر، نقش مهمی در قطع چرخه زندگی انگل شیستوزوما ایفا می‌کند. بنابراین، قیمت سولفات مس و کیفیت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و آپادانا پارسه زنجان با تامین سولفات مس صنعتی با کیفیت بالا، به کنترل این بیماری و حفظ سلامت عمومی کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید: سولفات مس در آب

با این‌که بیلارزیا در ایران شایع نیست، اما شما می‌توانید با سالم نگه داشتن آب استخرها و سایر مخازن آب خود، خطر ابتلا به چنین عفونت دردناکی را کاهش دهید. شما می‌توانید از سولفات مس، به‌عنوان یک گزینه مطمئن برای حذف حلزون و همچنین انواع جلبک‌ها از مخازن نگهداری آب استفاده کنید.

منبع +++