مس یک ریزمغذی در گیاهان و یک جزء مهم در مقادیر پایین، در رژیم غذایی انسان است. این عنصر به طور طبیعی در خاک یافت می شود و می توان آن را به صورت فلز یا در انواع سنگ معدن یافت. مس نقش های مختلفی را در گیاهان ایفا می کند، تنفس و فتوسنتز را تسهیل کرده و برای متابولیسم گیاه ضروری است. از همین روست که کمبود مس در خاک از اهمیت بالایی برخودار می باشد.

عنصر مس در گیاهان

عنصر مس، در انواع آنزیم ها و دیواره های سلولی گیاه است، بنابراین برای استحکام گیاه نیز مهم است. مس همچنین بر طعم، میزان قند و عمر نگهداری میوه تأثیر می گذارد. عوامل مختلفی می توانند بر روی در دسترس بودن مس تأثیر بگذارند که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

رشد ریشه: مس به راحتی در خاک حرکت نمی کند، بنابراین هر چیزی که رشد ریشه را کاهش دهد از جذب مس توسط گیاهان نیز جلوگیری می کند و باعث کمبود مس در خاک می گردد.

pH : مس در خاک های اسیدی بیشتر از خاک های قلیایی است.

مواد آلی: مواد آلی در دسترس بودن مس را کاهش می دهد، اگرچه با تجزیه مواد آلی آزاد می شود.

رطوبت: مس در خاک غرقاب، کمتر در دسترس است.

روی: روی اضافی، باعث کمبود مس در خاک می شود.

نیتروژن: نیتروژن اضافی می تواند از انتقال مس در اطراف گیاهان جلوگیری کرده و کمبود نیتروژن، جذب مس را کاهش دهد.

فسفر: فسفر اضافی می تواند جذب مس را پایین آورد.

علائم کمبود مس در گیاهان

مس برای رشد گیاهان ضروری است. از جمله، در چندین فرآیند آنزیمی نقش دارد و کلید تشکیل کلروفیل است. مس، به عنوان یکی از ریزمغذی‌ های مورد نیاز گیاهان، شناخته می شود که محدوده طبیعی در محیط رشد بین 0.05 و 0.5 ppm است، در حالی که در اکثر بافت ها محدوده طبیعی بین 3-10 ppm می باشد. کمبود مس در خاک، علائمی همچون ظهور لکه های نکروز، کلروز، تغییر شکل و رنگ برگ ها و ایجاد نکروز در محصولات ریشه غده ای را نشان می دهد.

کلروز:

مس بی حرکت است، به این معنی که علائم کمبود آن در برگ های جدیدتر رخ می دهد و این علائم، بسته به محصول متفاوت است. به طور معمول، علائم به صورت کلروز خفیف در کل برگ یا بین رگ برگ های جدید شروع می شود.

ظهور لکه های نکروز:

در نواحی کلروتیک برگ، ممکن است لکه های نکروز کوچکی به خصوص در حاشیه برگ ایجاد شود. با پیشرفت علائم، اندازه جدیدترین برگ ها کوچک تر شده، درخشندگی خود را از دست داده و در برخی موارد ممکن است برگ ها پژمرده شوند. مریستم های آپیکال ممکن است نکروز شده و بمیرند و از رشد شاخه های جانبی جلوگیری کنند.

تغییر شکل و رنگ برگ ها:

در چنین شرایطی، گیاهان معمولاً ظاهر فشرده ای دارند، زیرا طول ساقه بین برگ ها کوتاه می شود. ضمن آنکه رنگ گل، اغلب روشن تر از حد معمول است. پتاسیم، فسفر یا سایر ریز مغذی های اضافی، می تواند به طور غیر مستقیم باعث کمبود مس شود. همچنین اگر PH محیط رشد بالا باشد، این می تواند باعث کمبود مس شود، زیرا کمتر برای جذب گیاه در دسترس است.

ایجاد نکروز در محصولات ریشه غده ای:

مس اضافی در محیط رشد می تواند رشد ریشه را با سوزاندن نوک ریشه غده ای محدود کند و در نتیجه باعث رشد اضافی جانبی ریشه شود. سطوح بالای مس می تواند با جذب آهن و گاهی اوقات مولیبدن یا روی توسط گیاه رقابت کند.

رشد جدید می تواند در ابتدا سبزتر از حد طبیعی شود، سپس علائم کمبود آهن و کمبود مس در خاک را نشان دهد. اگر تصحیح نشود، سمیت مس می تواند باعث کاهش انشعاب شده و در نهایت زوال گیاه را به دنبال دارد.

مس، مانند بسیاری از ریزمغذی‌ها، زمانی که pH محیط رشد پایین است، بیشتر در دسترس است، بنابراین اگر مسمومیت مس رخ می‌دهد، pH محیط رشد را آزمایش کنید. همچنین برخی از قارچ کش ها، دارای مس به عنوان ماده فعال خود هستند، بنابراین شستشوی شاخ و برگ قبل از آزمایش بافت ضروری است.

روش های تشخیص کمبود مس در گیاهان

بهترین روش برای تشخیص کمبود مس در خاک، آن است که با استفاده از یک تست سریع و ارزان اقدام کرده و با رنگ آمیزی سطح برگ تازه، با محلولی رقیق که حاوی مس است، اینکار صورت گیرد. بنابراین، گیاهی که دچار کمبود مس است، هنگام تماس با این محلول، تمامی علائم کمبود مس، کاهش می یابد. ضمن آنکه می توان با آزمایشات خاک، میزان کمبود مس در خاک را شناسایی نمود.

آزمایش خاک:

آزمایش های خاک برای مس روی خاک های آلی بهترین پیش بینی کننده نیاز به مس در برنامه کود دهی است. وضعیت مس خاک ها را می توان به راحتی با آزمایش های معمول خاک مانند روش استخراج DTPA اندازه گیری کرد.

آزمایش بافت گیاهی:

کمبود مس در خاک را می توان با استفاده از تجزیه و تحلیل بافت گیاه تایید کرد. قبل از رسیدن به توصیه برای استفاده از مس در برنامه کود، آن را همراه با آزمایش خاک استفاده کنید.

نحوه رفع کردن کمبود مس در گیاهان

برای رفع کردن کمبود مس در گیاهان، لازم است که از کود مایع استفاده کرده و به صورت پاششی بر روی گیاهان استفاده نمایید. هنگامی که خاک قلیایی است، اسپری کردن محلول مس در خاک، می توان موثر بوده و سریع تر عمل کند. کود آبیاری می تواند به رفع کمبود مس در خاک کمک نماید. به این نکته نیز توجه داشته باشید که در صورت استفاده بیش از اندازه از مس، گیاه دچار مسمومیت شده و تاثیر منفی خواهد داشت.

انواع کود کشاورزی حاوی مس

سولفات مس به دلیل هزینه کم در مقایسه با منابع دیگر، منبع برتری در انواع کود کشاورزی حاوی مس است. استفاده از مس در خاک، قبل از کاشت بذر رایج ترین کار برای جلوگیری از کمبود مس در خاک است. کود مس را می توان با کودهای نیتروژن، فسفر و پتاسیم پخش کرد.

اگر کود محلول در آب بوده و اندازه ذرات کود کوچک باشد، کارایی مصرف مس بهبود می یابد. باید اشاره کنیم که مصرف مس برای یکبار در طول سال، کاملا دوام خواهد آورد. محلول پاشی مس، این امکان را فراهم می کند تا اصلاح کمبود مس در گیاهان و دانه های ریز صورت گیرد.

برای تهیه کودهای کشاورزی در ابعاد بسیار زیاد معمولا از سولفات مس صنعتی استفاده می کنند که برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه سولفات مس صنعتی مراجعه کنید.

استفاده از سولفات مس برای غنی کردن خاک

در اینجا لازم است اشاره کنیم که میان کمبود مس در خاک و مسمومیت ایجاد شده، محدوده باریکی وجود دارد. بنابراین لازم است که در زمان استفاده از کودهای حاوی مس، کاملا مراقب میزان آن باشید. در صورتی که استفاده به صورت مکرر و بیش از اندازه بوده و یا همزمان با لجن فاضلاب باشد، مسمومیت را ایجاد خواهد کرد.

توجه به این نکته اهمیت دارد که آثار سمیت مس، به طور معمول، در مدت زمان زیادی باقی خواهد ماند و از آنجایی که مس در آب دارای حلالیت کمی است، رفع آن، هنگام کمبود مس در خاک، دشوار خواهد بود. بنابراین، استفاده صحیح از سولفات مس برای غنی کردن خاک، می تواند بر رشد سلامت گیاهان موثر باشد. مزارعی که به طور معمول کود سولفات مس را دریافت می کنند، درخشان و سلامت هستند.

می توانید برای تهیه سولفات مس به صفحه فروش سولفات مس مراجعه کنید.

سوالات متداول

• کمبود مس در خاک چه نشانه هایی دارد؟

  کمبود عنصر مس در خاک معمولا در گیاه هایی که در خاک رشد می کند بروز می کند و معمولا به صورت لکه هایی در گیاه مشاهده می شود

• رایج ترین روش برای رفع کمبود عنصر مس در خاک چیست؟
  معمولا برای رفع کمبود عنصر مس در خاک از سولفات مس استفاده می شود که هم می شود از خود سولفات مس به صورت محلول در خاک استفاده شود و یا از کود هایی که در آن سولفات مس استفاده شده است در تغذیه گیاهان استفاده کرد.